De conclusies van het rapport van het VN-biodiversiteitsplatform Ipbes in Bonn dat vrijdag werd gepresenteerd, liegen er niet om. Het spreekt van een „versnellende wereldwijde biodiversiteitscrisis.” Zolang het gebruik van wilde planten en dieren wereldwijd niet wettelijk wordt gereguleerd, kunnen populaties ineenstorten en voor altijd verdwijnen.

De wereldbevolking is afhankelijk van ongeveer 50.000 van deze bedreigde wilde planten- en diersoorten. Ze gebruikt die onder meer voor voedsel, energie-opwekking, bouwmaterialen, medicijnen en recreatie. De plattelandsbevolking in ontwikkelingslanden loopt tegen de meeste problemen aan als deze soorten uitsterven, omdat zij weinig alternatieven hebben. „Ze worden daardoor gedwongen om wilde soorten die al gevaar lopen nog meer uit te buiten”, aldus de Fransman Jean-Marc Fromentin, zee-ecoloog, en van de drie co-voorzitters van de Ipbes-evaluatiebijeenkomst vrijdag in Bonn.

Het gebruik van wilde soorten is een belangrijke bron van inkomsten voor miljoenen mensen wereldwijd. Wilde boomsoorten zijn goed voor twee derde van de productie van het wereldwijde industriële rondhout; handel in wilde planten, algen en schimmels is een miljarden-
industrie. Toerisme en safari’s naar beschermde gebieden brengen jaarlijks 600 miljard dollar (570 miljard euro) op.

Co-voorzitter en ecoloog Marla Emery uit de VS stelde dat 70 procent van de arme wereldbevolking „direct afhankelijk is van wilde planten, algen en schimmels voor hun voedsel en inkomen; 2,4 miljard mensen gebruiken brandhout om te koken; en ongeveer 90 procent van de 120 miljoen mensen die in de visserij werken, leeft van de vis.”

Overexploitatie

Overbevissing, overbejaging en ongereguleerde houtkap vormen de grootste uitdagingen voor Ipbes. „Overexploitatie is een van de belangrijkste bedreigingen voor het voortbestaan ​​van veel wilde land- en waterdieren”, zegt co-voorzitter en bioloog John Donaldson uit Zuid-Afrika.

Van ongeveer 34 procent van de vissoorten wordt meer gevangen dan erbij komt. Veel van de kleinschalige visserijen met name in Afrika zijn niet of slechts gedeeltelijk duurzaam. In Azië is de haaienpopulatie ingestort door de vraag naar haaienvinnen.

Het voortbestaan ​​van naar schatting 12 procent van de wilde boomsoorten wordt bedreigd door niet-duurzame houtkap. Het niet-duurzaam verzamelen zet het voortbestaan van planten die voor decoratie worden gebruikt onder druk, zoals cactussen, palmvarens en orchideeën. En niet-duurzame jacht bedreigt 1341 wilde diersoorten.

Daarnaast bedreigen ook kustbebouwing, klimaatverandering en vervuiling en binnentrekkende exotische soorten de overlevingskansen van wilde dieren en planten. Evenals de nog steeds groeiende wereldwijde handel in wilde soorten. Een lichtpuntje is dat de exporterende landen het geld dat ze binnenkrijgen, gebruiken om hun landbouwmethoden te verbeteren, zodat ze minder afhankelijk worden van de export van bedreigde wilde soorten.

Een groot probleem is verder de zwarte handel en het illegaal gebruik van de wilde soorten. Het Ipbes constateert dat dit in vrijwel alle gevallen niet duurzaam gebeurt. Jaarlijks gaat er 199 miljard dollar (186 miljard euro) om in de illegale handel in wilde planten en dieren. Het gaat hierbij vooral om hout en vis.

Inheems

De onderzoekers stellen in het rapport een aantal maatregelen voor om de wilde soorten te beschermen. Een daarvan is gebruik maken van de kennis van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen van de wilde planten en dieren. De inheemse bevolking beheert momenteel de visserij en de jacht in een gebied van meer dan 38 miljoen vierkante kilometer. Dat komt overeen met ongeveer 40 procent van alle beschermde natuurgebieden in 87 van de 139 lidstaten.

„Inheems beheer van biodiversiteit is vaak ingebed in lokale kennis en praktijken”, zegt Marla Emery. „Het duurzaam gebruik van wilde soorten staat centraal in de identiteit en bestaan ​​van veel inheemse volkeren en lokale gemeenschappen. De graad van ontbossing is over het algemeen lager in gebieden met een inheemse bevolking, met name waar hun grondbezit wettelijk is vastgelegd.”

Het Ipbes ziet de toekomst niet bepaald rooskleurig in. Klimaatverandering, toenemende vraag en technologische vooruitgang zullen de druk op wilde planten en dieren opvoeren. Het is daarom zaak de illegale handel tegen te gaan. Onder andere door strikte certificering bij de export van hout. Daarnaast zouden inheemse volkeren een wettelijke vastgelegd grondbezit moeten krijgen om illegale jacht, visserij en houtkap te bestrijden.